Alpha Bank: Αδύναμη παραμένει η αποταμίευση στην Ελλάδα λόγω… εφορίας

Με βάση τόσο τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ε.Ε) όσο και του ΟΟΣΑ για την ελληνική οικονομία, η επιτάχυνση της οικονομικής δραστηριότητος το 2018 (Ε.Ε.: 2,0%, ΟΟΣΑ: 2,1%), αναμένεται να στηριχθεί κυρίως στη θετική συμβολή του εξωτερικού τομέα της οικονομίας (1,6 και 1,4 εκατοστιαίες μονάδες αντίστοιχα) και της ιδιωτικής καταναλώσεως (0,5 και 0,7 εκατοστιαίες μονάδες αντίστοιχα).
Η ενίσχυση του εξωτερικού τομέα αποδίδεται κυρίως στη βελτίωση των εξαγωγών αγαθών εκτός καυσίμων αλλά και υπηρεσιών (όπως αναλύεται στο τμήμα «Οικονομικής Συγκυρίας»), ενώ η ιδιωτική κατανάλωση παραμένει θετική λόγω κυρίως της ανόδου του διαθεσίμου εισοδήματος, σύμφωνα με την εβδομαδιαία ανάλυση της Alpha Bank.  
Ειδικότερα, η ενίσχυση του διαθεσίμου εισοδήματος, η οποία ξεκίνησε από το τέταρτο τρίμηνο του 2016 και επιταχύνθηκε σημαντικά το πρώτο εξάμηνο του 2018 (Γράφημα 1), αποδίδεται πρωτίστως στην αύξηση της μισθωτής απασχολήσεως (+2,2% το 2017), και δευτερευόντως στην αύξηση των αμοιβών εξαρτημένης εργασίας ανά απασχολούμενο (0,5% το 2017).

Επιπλέον, η εύρεση απασχολήσεως μετά από περίοδο αναζητήσεως, έχει ισχυρότερο αποτύπωμα στην ιδιωτική κατανάλωση σε σχέση με την αύξηση των αμοιβών, αφού  εκλαμβάνεται από τα νοικοκυριά ως μονιμότερη μεταβολή στο διαθέσιμο εισόδημά τους όταν από την κατάσταση αναζητήσεως εργασίας μεταβαίνουν σε κατάσταση εργασίας.
Στο παρόν δελτίο αναλύεται (α) η εξέλιξη του διαθεσίμου εισοδήματος στο πρώτο εξάμηνο του 2018 σε σχέση με προηγούμενα έτη τόσο ως προς τις πηγές του (εισόδημα από εξαρτημένη εργασία, εισόδημα από αυτοαπασχόληση ή ενοικίαση ακινήτων, κοινωνικές παροχές κλπ.) όσο και ως προς τις χρήσεις του (κατανάλωση και αποταμίευση) και (β) η πορεία των αμοιβών σε σύγκριση με την παραγωγικότητα.

Εξέλιξη της Σύνθεσης του Διαθεσίμου Εισοδήματος: Πηγές

Αναλύοντας τη μεταβολή του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών  στις επιμέρους συνιστώσες του,  επιβεβαιώνεται η σημαντική συμβολή  του εισοδήματος εξαρτημένης εργασίας.
Ειδικότερα, όπως παρατηρείται στο Γράφημα 1, η άνοδος του διαθεσίμου εισοδήματος το πρώτο εξάμηνο του 2018 κατά 3% σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2017, οφείλεται κατά κύριο λόγο στην σημαντική συμβολή του εισοδήματος εξαρτημένης εργασίας, καθώς και του εισοδήματος των αυτοαπασχολούμενων (το οποίο περιλαμβάνεται στην υποκατηγορία «Λειτουργικό πλεόνασμα/ Μικτό εισόδημα»), μαζί με τα εισοδήματα από ενοικίαση ή κατοχή κατοικίας.
Η θετική συμβολή των κατηγοριών αυτών ενίσχυσε το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών το πρώτο εξάμηνο του έτους, αντισταθμίζοντας την αρνητική συμβολή των τρεχόντων φόρων εισοδήματος και πλούτου.
Επιπροσθέτως, στο Γράφημα 1 απεικονίζεται η σημαντική διαχρονική συμβολή του εισοδήματος από εξαρτημένη εργασία (κόκκινη ράβδος) στην εξέλιξη του διαθέσιμου εισοδήματος.
Η κορύφωση του ποσοστού ανεργίας το 2013, σε συνδυασμό με τη  συμπίεση των αμοιβών εξαρτημένης εργασίας, συνέβαλε κατά 4,4 εκατοστιαίες μονάδες στη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος.
Εντούτοις, παρά τη σταδιακή ανάκαμψη του διαθέσιμου εισοδήματος κατά το τρέχον έτος, το πραγματικό κατά κεφαλήν ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα της Ελλάδος παραμένει σε χαμηλά επίπεδα.
Όπως παρατηρείται στο Γράφημα 2, το οποίο αποτυπώνει την εξέλιξη του πραγματικού διαθεσίμου εισοδήματος σε κατά κεφαλήν όρους (με βάση το 2008), η Ελλάδα παρουσίασε τη μεγαλύτερη μείωση στο διαθέσιμο εισόδημα στην περίοδο 2008- 2017, συγκριτικά τόσο με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, όσο και με τις χώρες που αντιμετώπισαν δημοσιονομικά προβλήματα (όπως η Πορτογαλία, η Κύπρος και η Ιταλία) και παρέμεινε σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα το 2017.

Χρήση του Διαθεσίμου Εισοδήματος: Ελαφρά ενίσχυση της καταναλώσεως και αρνητική αποταμίευση

Όπως παρατηρείται στο Γράφημα 3, η ενίσχυση του διαθεσίμου εισοδήματος των νοικοκυριών στηρίζει  την καταναλωτική δαπάνη.

Από την άλλη πλευρά, η καταναλωτική δαπάνη υποστηρίζεται από το αρνητικό ποσοστό αποταμιεύσεως επί του διαθεσίμου εισοδήματος (μέση ροπή προς αποταμίευση) δηλαδή την ανάλωση των αποταμιευτικών πόρων που σωρεύθηκαν στο παρελθόν από τα νοικοκυριά  προκειμένου αφενός να προστατεύσουν το επίπεδο ευημερίας τους και αφετέρου να αντεπεξέλθουν στις αυξημένες φορολογικές υποχρεώσεις.

Εξέλιξη Κόστους Εργασίας, Αμοιβών και Παραγωγικότητας

Η αναμενόμενη αύξηση των αμοιβών εξαρτημένης εργασίας κατά 0,9% το 2018, σύμφωνα με την Ε. Επιτροπή, προβλέπεται να  ενισχύσει περαιτέρω το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και συνεπώς την ιδιωτική κατανάλωση.
Ωστόσο, όπως παρατηρείται στο Γράφημα 4, η αύξηση αυτή δεν συνοδεύεται τα δύο τελευταία έτη με ανάλογη αύξηση της παραγωγικότητος με αποτέλεσμα να ασκούνται αυξητικές πιέσεις στο κόστος εργασίας.

Σύμφωνα μάλιστα με τις προβλέψεις της Ε. Επιτροπής, η παραγωγικότητα της εργασίας αναμένεται να μειωθεί ελαφρά περαιτέρω, γεγονός που αναμένεται να οδηγήσει σε μια μικρή αύξηση του κόστους εργασίας.