Αγωνία για ενεργειακές «Lehman Brothers» στην ΕΕ – Τι ανακοίνωσε η Κομισιόν για τα margin calls των εταιρειών κοινής ωφελείας

Στην εισαγωγή σειράς ρυθμιστικών αλλαγών στοχεύει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκειμένου να καταφέρει να μετριάσει τις πιέσεις σε ό,τι αφορά τη ρευστότητα που δέχονται οι υπηρεσίες κοινής ωφελείας, οι οποίες πλήττονται σφόδρα από τον περιορισμό των προμηθειών φυσικού αερίου από τη Ρωσία

Τα μέτρα που προτείνει ο εκτελεστικός βραχίονας της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιλαμβάνουν την αύξηση του ορίου εκκαθάρισης για τα εμπορεύματα και άλλα παράγωγα σε 4 δισεκατομμύρια ευρώ και την αποδοχή εγγυήσεων (collateral) έναντι απαιτήσεων περιθωρίου (margin calls).

Από τη μεριά της, η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA) δήλωσε την Τρίτη ότι εξετάζει μέτρα, συμπεριλαμβανομένων αυτόματων διακοπτών. 

Σε αυτό το πλαίσιο, έχει προθεσμία έως τις 22 Σεπτεμβρίου για να απαντήσει στις προτάσεις.

Υπενθυμίζεται πως οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη δεσμεύσει δισεκατομμύρια δίνοντας δάνεια έκτακτης ανάγκης χάριν των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας που αντιμετωπίζουν margin calls εκατοντάδων εκατομμυρίων.

Με αυτό τον τρόπο αναχαιτίστηκε πρόσκαιρα ο αντίκτυπος στους καταναλωτές και τις τράπεζες – διαφορετικά, η Γηραιά Ήπειρος θα μπορούσε να έλθει αντιμέτωπη με ένα ντόμινο τύπου Lehman Brothers, με καταλύτη την εκτίναξη των τιμών, την οποία προκάλεσε το stop στη λειτουργία του αγωγού φυσικού αερίου Nordstream 1, ο οποίος θα παραμείνει κλειστός επ’ αόριστον… 

Οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας τείνουν να κατέχουν short θέσεις έναντι των φυσικών συμβολαίων που έχουν για την αγορά χονδρικής φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας.

Αυτό σημαίνει ότι είναι ευάλωτες σε απώλειες εάν οι τιμές αυξηθούν απότομα.

Όταν συμβαίνει αυτό, ο μεσίτης, η τράπεζα ή το ανταλλακτήριο μιας εταιρείας θα ζητήσουν μετρητά ως εγγύηση έναντι της θέσης, τα ποσά των οποίων μπορεί να αυξηθούν δραματικά εάν οι τιμές κινηθούν όπως την περασμένη Δευτέρα (έως και +35%).

Σημειώνεται πως οι περισσότερες από τις προτάσεις της Επιτροπής ήταν ήδη υπό συζήτηση σε κύκλους πολιτικής.

Οι εταιρείες κοινής ωφελείας και οι όμιλοι της βιομηχανίας ενέργειας ασκούν πιέσεις για αλλαγές στον κανονισμό εμπορίας παραγώγων από την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. 

Οι τιμές στην αγορά ηλεκτρισμού

Όπως προειπώθηκε, οι εταιρείες μπορεί να κληθούν από τη μία στιγμή στην άλλη να βρουν πρόσθετα κεφάλαια εκατομμυρίων ευρώ για να καλύψουν το αυξημένο ελάχιστο κεφάλαιο, καθώς ενεργοποιείται το margin call, δηλαδή η υποχρέωση κάλυψης του ελάχιστου κεφαλαίου, όπως αυτό διαμορφώνεται καθημερινά με βάση τη διακύμανση της χρηματιστηριακής τιμής. Ενδεικτική της αστάθειας είναι η πτωτική πορεία της τιμής του TTF τις τελευταίες ημέρες.

Τραπεζικές εγγυήσεις και πιστωτικές γραμμές

Η ESMA είναι ο φορέας που ρυθμίζει τις πλατφόρμες συμψηφισμού στην ΕΕ και το ύψος του περιθωρίου που πρέπει να οριστεί.

Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εκτιμούν ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν μορφές εξασφαλίσεων χωρίς μετρητά, όπως τραπεζικές εγγυήσεις ή πιστωτικές γραμμές, μέσα που χρησιμοποιούνται ευρέως στις ΗΠΑ στις φυσικές αγορές ενέργειας.

«Οποιαδήποτε ρυθμιστικά μέτρα στις χρηματοπιστωτικές αγορές πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τη σημασία της διατήρησης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην αγορά, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών και των συμμετεχόντων στην» ανέφερε η ESMA.

«Ως εκ τούτου, οποιαδήποτε μέτρα πρέπει να αξιολογηθούν και να εξεταστούν προσεκτικά, ώστε να διασφαλιστεί ότι αποφέρουν οφέλη χωρίς να αυξηθούν οι κίνδυνοι χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στο σύστημα».

Το σχέδιο της Κομισιόν

Πιο αναλυτικά, στο σχέδιο της Κομισιόν περιλαμβάνονται οι εξής προτάσεις:

1 Πλαφόν στα έσοδα: Στην ευρωπαϊκή αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας, η τιμή κόστους της τελευταίας πηγής ηλεκτρικού ρεύματος που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της ζήτησης -συχνά ένα σταθμός φυσικού αερίου για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος- καθορίζει την τιμή που επιβάλλεται σε όλους τους διαχειριστές: η χονδρική τιμή ηλεκτρικού ρεύματος έχει εκτιναχθεί ακολουθώντας την εκτόξευση των τιμών του φυσικού αερίου, συνεπεία του πολέμου στην Ουκρανία.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την επιβολή πλαφόν στα έσοδα των παραγωγών ηλεκτρικού ρεύματος μέσω της πυρηνικής ενέργειας και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (αιολική, ηλιακή, υδροηλεκτρική), από τις οποίες απορρέουν υπερβάλλοντα κέρδη με την πώληση της παραγωγής του σε τιμή πολύ υψηλότερη του κόστους παραγωγής.

Σύμφωνα με το σχετικό κείμενο, η Κομισιόν προτείνει τον καθορισμό του πλαφόν των 180 ευρώ/μεγαβατώρα.

Η διαφορά ανάμεσα στο επίπεδο των εισοδημάτων και της χονδρικής τιμής της αγοράς θα αποδίδεται στα κράτη της ΕΕ για να ανακατανεμηθεί στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Ο άνθρακας και το μεθάνιο έχουν αποκλεισθεί από τον μηχανισμό αυτόν.

2 «Συμβολή» των ομίλων πετρελαίου και φυσικού αερίου: Οι Βρυξέλλες επιδιώκουν «προσωρινή συμβολή αλληλεγγύης» από τους παραγωγούς και διανομείς φυσικού αερίου, άνθρακα και πετρελαίου, που εξασφαλίζουν γιγάντια κέρδη χάρη στην εκτόξευση των τιμών. «Αυτές οι μεγάλες εταιρείες θα πρέπει να πληρώσουν ένα δίκαιο μέρος, να καταβάλουν μία συμβολή στην κρίση», εξήγησε η πρόεδρος της Κομισιόν.

Σύμφωνα με το κείμενο των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η συμβολή αυτή θα ορισθεί στο 33% των υπερκερδών (κέρδη κατά 20% μεγαλύτερα σε σχέση με τον μέσο όρο των ετών 2019-2020). Οι Βρυξέλλες φροντίζουν να μην κάνουν λόγο για «φόρο», διότι οποιοδήποτε φορολογικού χαρακτήρα μέτρο απαιτεί ομοφωνία μεταξύ των 27, μία διαδικασία πολύπλοκη και με ρίσκα σε σχέση με μία λήψη απόφασης με ειδική πλειοψηφία.

3 Περιορισμός της ζήτησης στις ώρες αιχμής: Σύμφωνα με το σχέδιο, η Κομισιόν θέλει να ορίσει στα κράτη έναν δεσμευτικό στόχο μείωσης της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος «κατά τουλάχιστον 5% στις καθορισμένες ώρες αιχμής κατά την διάρκεια των οποίων το ηλεκτρικό ρεύμα θα είναι ακριβότερο. Σύμφωνα με τις Βρυξέλλες, αυτό θα επέτρεπε την μείωση κατά 3,8% της κατανάλωσης φυσικού αερίου στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος.

Η Κομισιόν καλεί επίσης τους 27 να μειώσουν την μηνιαία κατανάλωση κατά 10%, στόχος που θεωρείται ενδεικτικός.

Κάθε χώρα θα επιλέξει η ίδια τον τρόπο για να επιτύχει τον στόχο, για παράδειγμα «μέσω συστημάτων πλειστηριασμών» που θα προσφέρει χρηματικές αποζημιώσεις στις βιομηχανίες με αντάλλαγμα την μείωση της κατανάλωσής τους.

4 Υποστήριξη των παρόχων με έλλειψη ρευστότητας: Οι Βρυξέλλες θέλουν να υποστηρίξουν τους παρόχους ενέργειας που δοκιμάζονται από σοβαρή έλλειψη ρευστότητας λόγω της διακύμανσης των τιμών, με την άμβλυνση του ρυθμιστικού πλαισίου και με την θέσπιση μηχανισμών κατά της κερδοσκοπίας για τον περιορισμό των διακυμάνσεων των αγορών.

3 Πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου; Στις αρχικές προτάσεις, η Κομισιόν σχεδίαζε την επιβολή πλαφόν των τιμών με τις οποίες πληρώνεται η Ρωσία για τις παραδόσεις φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ώστε να μειωθούν τα έσοδα του Κρεμλίνου, μία ιδέα προς την οποία είναι αντίθετες οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης, που είναι ακόμη πολύ εξαρτημένες από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες.

Αντίθετα, οι υπουργοί των 27 ζήτησαν την Παρασκευή στις Βρυξέλλες την μελέτη της πιθανότητας επιβολής πλαφόν στο σύνολο των εισαγωγών φυσικού αερίου στην ΕΕ, όποια και αν είναι η προέλευσή του, περιλαμβανομένου του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), το οποίο η Ευρώπη πληρώνει σε τιμή πολύ υψηλότερη σε σχέση με την Ασία.

Ωστόσο, η ΕυρωπαϊκήΈνωση πρέπει να παραμείνει αρκετά ελκυστική αγορά για τους προμηθευτές του LNG, που μπορούν εύκολα να βρουν άλλους πελάτες αλλού, προειδοποίησε η Κομισιόν, η οποία τηρεί επιφυλακτική στάση ως προς αυτό το θέμα που διαιρεί τα κράτη μέλη.